1. Świece japońskie – wprowadzenie:
- wykresy świecowe to wynaleziona przez Japończyków jedna z najstarszych metod analizowania oraz konstrukcji wykresów
- przez wiele lat ewoluowały i zyskiwały popularność, ale dopiero pod koniec XX wieku zaczęły być powszechnie stosowane na Zachodzie
- mają dwa główne zastosowania:
- przedstawianie danych na wykresie
- prognozowanie zmian cen za pomocą sekwencji świec (formacje świecowe)
- japońska analiza techniczna narodziła się w XVIII wieku (300 lat temu), gdy dynamiczny rozwój przeżywały kontrakty terminowe na ryż
- za ojca świec japońskich uważa się kupca Homma, który zaobserwował zależności zachodzące pomiędzy popytem i podażą oraz zauważył jaki wpływ na poziom cen ryżu mają emocje uczestników rynku.
2. Wykresy świecowe (candlesticks):
- podobnie jak wykresy słupkowe ilustrują zmiany kursów: maksymalnego, minimalnego, otwarcia i zamknięcia w poszczególnych okresach (np. dniu, tygodniu lub miesiącu)
- jedyna różnica między nimi to sposób graficznej prezentacji
- wielu inwestorów uważa, że wykresy świecowe są przejrzyste, łatwe do odczytu, szczególnie jeśli chodzi o relację pomiędzy otwarciem i zamknięciem
3. Przykład wykresu świecowego (WIG20 – 3 lata):
4. Dla porównania wykres słupkowy:
5. Informacje płynące ze świec:
- poziomy cen - poziom otwarcia, zamknięcia, maksymalny, minimalny
- kolor korpusu - kierunek zmian kursu, czyli relacja między ceną otwarcia i zamknięcia (cena otwarcia > ceny zamknięcia – biały korpus/przewaga popytu, odwrotnie – czarny/przewaga podaży)
- knoty (cienie, włosy) - obraz emocji w konkretnej jednostce czasu, górny knot występujący po wzrostach może świadczyć o wykupieniu (dolny po spadkach odwrotnie)
- luki - emocje powstałe poza godzinami handlu
- formacje świecowe - połączenie pojedynczych emocji w jedną całość
- formacje tworzone przez świece mogą dawać ważne sygnały kupna lub sprzedaży
- świece i tworzone przez nie formacje mają swoje nazwy – np. spadająca gwiazda, zasłona ciemnej chmury, objęcie hossy czy młot
6. Podstawowe rodzaje świec:
- w zależności od rodzaju połączenia między korpusem a cieniami (oraz czasu wystąpienia na wykresie) zmienia się wymowa świecy
- poszczególne świece świadczą o sile rynku, niezdecydowaniu lub słabości, obrazują inną sytuację popytu i podaży opisując psychologiczne aspekty zachowań graczy na rynku
- formacje świecowe są kombinacjami świec podstawowych
- wyróżnia się przede wszystkim:
- długie i krótkie dni, w tym marubozu
- szpulki
- świece doji
7. Interpretacje podstawowych świec:
- szpulki (małe korpusy, małe różnice między ceną otwarcia i zamknięcia)
- siły popytu i podaży są zrównoważone, jest względna równowaga, choć wahania mogą być większe lub mniejsze (długie lub krótkie cienie)
- świadczą o okresie dystrybucji lub akumulacji (konsolidacji, często jako „inside bary”), występują po większym ruchu lub zaraz przed nim
- akumulacja - przy niskich cenach i dużym wolumenie
potencjał spadkowy zostaje wchłonięty przez popyt
(biała szpulka) - dystrybucja - przy wysokich cenach i dużym wolumenie potencjał wzrostowy zostaje zdławiony przez podaż(czarna szpulka)
8. Parasolki:
- parasolki (krótki korpus i długi dolny albo górny cień, drugi cień nie występuje) – mają silne znaczenie prognostyczne jako formacje odwrócenia trendu. Znaczenie tych świec, jako pojedynczych formacji rośnie w zależności od momentu ich pojawienia się
- po dużych wzrostach – wisielec i spadająca gwiazda
- po dużych spadkach – młot i odwrócony młot
9. Świece doji:
- doji (zamiast korpusu posiada kreskę i długie cienie) – cena otwarcia = cenie zamknięcia, na rynku jest równowaga
- gdy pojawia się w trendzie bocznym jej znaczenie jest niewielkie i oznacza jedynie brak zdecydowania inwestorów, natomiast gdy pojawi się po okresie dłuższej hossy lub bessy może być zapowiedzią lokalnego szczytu lub dołka
- rodzaje świec doji:
- długonogie doji (doji na wysokich nogach) - wyraża duże niezdecydowanie związane z aktualnie panującą tendencją i skrajne emocje
- ważka i nagrobek doji - często ich pojawienie ostrzega przed zmianą tendencji na rynku, podobnie jak młot/wisielec oraz odwrócony młot/spadająca gwiazda
- czterocenowe doji – wszystkie ceny są równe (open=close=max=min) – zupełne niezdecydowanie i małe obroty
10. Świece japońskie w praktyce: