1. Wymiar czasu w AT:
- poznane do tej pory narzędzia analizy technicznej pomagają w określeniu kierunku i zasięgu ruchu na rynku
- równie ważna jest analiza czasu – jaki zajmie na dany ruch lub kiedy się on rozpocznie
- potrzeba bowiem czasu na ukształtowanie się formacji, a im dłużej istnieją pewne poziomy (wsparcia lub oporu) lub trendy tym są one ważniejsze
- zbyt gwałtowne ruchy i odchylenia są korygowane do „średniej” (tzw. regresja do średniej), a najsilniejsze trendy na giełdzie nie bez powodu są nachylone maksymalnie po kątem 45⁰
2. Cykle na giełdzie:
- analiza cykli pomaga w wyborze okresów średnich ruchomych i konkretnej linii trendu, umiejscowieniu poszczególnych formacji technicznych czy też określeniu charakteru rynku – czy jest rynek byka czy niedźwiedzia
- występują cykle krótkie (np. miesięczny/kwartalny cykl transakcyjny lub cykl sezonowy) oraz długie (np. cykl pokoleniowy), przy czym cykle krótsze dodatkowo jeszcze zawierają się trendach większego cyklu
- cykle są próbą odczytania i usystematyzowania zjawisk zachodzących wokół nas – istnienia pewnego „pulsu” wszechświata
- często opisują zachowanie przyrody (np. cykl aktywności słońca i faz księżyca), częstotliwości występowania istotnych wydarzeń (np. wojen, rewolucji technologicznych) czy też zmian pokoleniowych
3. Historia i klasyfikacja cykli:
- Okres połowy XIX w. to okres złotej epoki badań nad cyklem koniunkturalnym. Powstało wówczas wiele teorii cyklu koniunkturalnego prezentowanych do dzisiaj.
- Ze względu na czas wyróżniamy:
- Cykle mniejsze Kitchina, 3-4 lata
- Cykle klasyczne Juglara , 6 -11 lat
- Cykle długie Kondratiewa, trwające 45-60 lat (~54 lata) obrazujące zmiany w dziejach ludzkości , ostatnie szczyty to lata 20. i 70. XX wieku, po których nastąpiły Wielka Depresja i kryzys lat 80. XX w.
4. Charakterystyka cyklu koniunkturalnego:
- cykl koniunkturalny przedstawia punkty zwrotne, w których gospodarka osiąga najwyższe lub najniższe punkty swej aktywności
- analiza cyklu koniunkturalnego i notowań giełdowych pomaga w określeniu fazy rynku – hossa/bessa, dołek/szczyt, a także przesunięcia (wyprzedzania gospodarki przez giełdy) oraz zakresu wahań
- obecnie w analizie cyklu koniunkturalnego pomagają liczne wskaźniki wyprzedzające – np. indeksy PMI/ISM dla przemysłu
5. Struktura cyklu koniunkturalnego:
- Faza spadku:
- kryzys - dynamiczny spadek cen, ogólnej aktywności gospodarczej i zatrudnienia
- depresja - najniższy punkt cyklu koniunkturalnego, w którym ceny oraz ogólny poziom aktywności gospodarczej stabilizuje się
- Faza wzrostu:
- ożywienie - cechuje powolny wzrost cen i aktywności gospodarczej, następuje wzrost zatrudnienia
- rozkwit - początkowo ceny i ogólny poziom aktywności gospodarczej rosną ponad przeciętnie natomiast później stabilizuje się i usług czy indeks wskaźników wyprzedzających OECD (indeks CLI)
6. Wskaźniki wyprzedzające a analiza fazy cyklu koniunkturalnego:
7. Przykład cykliczności na giełdzie: dynamika polskiego PKB i indeksu WIG:
8. Koniunktura na giełdzie:
- Na koniunkturę wpływają m.in. dynamika PKB i produkcji przemysłowej, inflacja, kurs walutowy, stopy procentowe, bezrobocie czy nastoje inwestorów
- Składowe koniunktury giełdowej:
- Długoterminowy trend
- Wahania sezonowe:
- Efekt miesiąca
- Efekt tygodnia
- Efekt dnia tygodnia
- Efekt godziny w dniu
- Wahania cykliczne:
- Cykl 50-60 letni (cykl Kondratiewa)
- Cykl 8-9 letni (cykl Juglara)
- Cykl 3-4 letni (cykl Kitchina)
- Wahania przypadkowe
WSKAZÓWKA
W celu zbadania cyklu na giełdzie nie należy analizować wszystkich wskaźników, ale badać wykres szukając zbieżności i zależności pomiędzy punktami zwrotnymi
9. Najczęściej spotykane cykle giełdowe i zależności:
1 i 4 rok dobry, 2 i 3 słaby
(Sell In May and Go Away)
WSKAZÓWKA
Na cykl 54 letni składają się 2 cykle 27 letnie, a na nie 4x9 letnie , na 9 letnie przypadają 2x4,5
10. Najczęściej spotykane historycznie zależności:
- Ceny akcji najczęściej wzrastają w styczniu (przetasowania w portfelach funduszy inwestycyjnych), najmocniej w pierwszym tygodniu.
- Styczeń często określa tendencję na cały rok
- Gdy w lutym i marcu ceny rosną, są to najczęściej dynamiczne ruchy
- Kwiecień jest często miesiącem o dużym wahaniu cen
- Akcje często zyskują w kwietniu, szczególnie w ostatnim tygodniu
- Po kwietniowych wzrostach często występują spadki w maju
- Sierpień to okres kształtowania się szczytów
- We wrześniu i październiku najczęściej formują się dołki, a walory zniżkują (pieniądze z giełdy wędrują w tym okresie do gospodarki realnej - maksymalna w roku produkcja sprzedana przemysłu)
- „Rajd Świętego Mikołaja” to dynamiczne wzrosty na rynkach tuż przed świętami
11. Analiza cyklu:
- Okienko czasowe – jest to przedział czasu, w którym na podstawie analizy danych historycznych można spodziewać się zmiany cyklu rynkowego
- Sposób obliczania:
- Wyliczamy średnią odległość (czas) osobno dla szczytów i dołków
- Uzyskany wynik daje nam w przybliżony czas występowania pkt. zwrotnych
- Odchylenie standardowe wygładza cykl
- Okienko daje nam informację w jakim przedziale czasu może nastąpić zmiana tendencji i w połączeniu z innym narzędziami (średnimi, oscylatorami) zwiększa szansę zawarcia zyskownej transakcji
12. Cykle w praktyce:
- Indeks Dow Jones od dziesiątek lat zachowuje swoją pokoleniową cykliczność
- Okres pomiędzy kolejnymi szczytami to ok. 34 lata
- Odreagowanie na rynkach po dotkliwych stratach następowało po ok. 9 latach po czym kurs wyznaczał nowy dołek i rozpoczynała się pokoleniowa hossa
13. Przykład analizy cyklów WIG20:
14. Krachy giełdowe:
- Rynki nie mogą rosnąć w nieskończoność. Im dłuższa hossa tym większe prawdopodobieństwo krachu i głębszej korekty.
- Historia pokazuje, że mimo świadomości powstawania bańki spekulacyjnej, nie jesteśmy w stanie uniknąć kolejnych krachów co związane jest z ludzką psychiką - chęcią zysku i strachem przed stratami.
- Często samo apogeum kryzysu – kulminacja paniki wyznacza zarazem dno spadków i bessy
- Kilka przykładów manii spekulacyjnych i kryzysów finansowych: Tulipanomania (Holandia, lata 30. XVII w.), Wielki Kryzys („Wielka Depresja” z lat 1929-1933), Krach giełdowy z 1987 r., Bańka internetowa (koniec XX w.), Kryzys subprime (2008-2009) oraz obecny kryzys zadłużeniowy w strefie euro